Mag je dodelijk geweld gebruiken bij de verdediging van (louter) eigendommen?

⮜ Answered Questions

Snel antwoord:

1. Als je je eigen leven verdedigt, of het leven van onschuldige anderen, is dodelijk geweld gerechtvaardigd.
2. Als je louter persoonlijke eigendommen (geen levens) verdedigt, is dodelijk geweld niet gerechtvaardigd.

Het bijbelse recht is duidelijk dat het gebruik van dodelijk geweld rechtmatig is in de verdediging van zichzelf of (onschuldige) anderen. Ik zal de persoonlijke verdediging in een aparte vraag aan de orde stellen. Niets hieronder moet worden opgevat als het voorkomen van het gebruik van dodelijk geweld in de verdediging van iemands leven.

Maar hoe zit het met de verdediging van louter eigendom? Als iemand eigendommen beschadigt of steelt op een manier die geen duidelijke bedreiging vormt voor iemands leven, kan er dan dodelijk geweld worden gebruikt? Deze vraag is recentelijk naar voren gekomen met de wijdverbreide rellen in de Verenigde Staten en elders, en er is een Bijbels antwoord: Nee.

Laten we eens kijken naar de hoofdtekstpassage die dit vaststelt:

2 If the thief is found breaking in, and is struck so that he dies, there shall be no guilt of bloodshed for him. 3 If the sun has risen on him, he is guilty of bloodshed. He shall make restitution. If he has nothing, then he shall be sold for his theft. Exodus 22:2-3WEB

Zoals in veel van de Bijbelse jurisprudentie is er meer dan één zaak verstrengeld in de tekst:

1. Het geval van een dief die 's nachts in een huis inbreekt, en gedood wordt door de huiseigenaar, zonder dat hem bloedschuld wordt toegeschreven.
2. Het geval van een dief die overdag inbreekt in een huis, en gedood wordt door de huiseigenaar, met bloedschuld toegeschreven aan de huiseigenaar.

Als we de gevallen op deze manier begrijpen, toont het aan dat dodelijk geweld niet is toegestaan voor louter eigendomscriminaliteit. Dodelijk geweld is daarentegen wel toegestaan als men zich afvraagt of de indringer een dreiging van lichamelijk letsel vormt (d.w.z. 's nachts). De huiseigenaar krijgt het voordeel van de juridische twijfel als het misdrijf 's nachts plaatsvindt, maar niet als de zon opkomt (de indringer kan duidelijk worden gezien als een gewone dief/inbreker, en niet als een overvaller). Dit begrip is de beste zin van de tekst. Het wordt zo opgevat door R. Alan Cole, in zijn commentaar op Exodus (Tydale Old Testament Commentary serie):

To kill a thief digging through the mud-brick wall (Ezek. 12:5) is justifiable homicide, if done after dark. He may be an armed murderer, for all the householder knows. His death may even have been accidental, in the blundering fight in the darkness. But in the daylight, the householder has no excuse for killing: besides, he can identify the man. It is typical of Israel’s merciful law that even a thief has his rights.

It is also taken this way by Joe Sprinkle in The Book of the Covenant:

Whereas in some circumstances, as when a thief is breaking in at night, one might not be held accountable for taking the life of the thief (Exod. 22.1), this is not a matter of punishment but rather of self-defense. In contrast with Mesopotamian laws, the Bible says killing a thief brings blood-guilt on the slayer just as it would if he killed a non-thief (Exod. 22.2a). In other words, God does not sanction capital punishment for theft of property, and here offers legal protection for the thief. (p. 132)

Also Brevard Childs (The Book of Exodus):

The law seeks to guard the lives of both parties involved. The householder is exonerated if he kills the intruder at night in the defense of his home. Conversely, the life of the thief is also protected by the law. If he is killed in plain daylight, then the slayer is held responsible for the homicide and is vulnerable to blood vengeance (Num. 35.27; Deut. 19.10). (p. 474)

Also Douglas Stuart (Exodus [New American Commentary]):

[D]efending one’s property at night, when the ability to see is limited, means that one cannot be as subtle in the application of force as might be possible during the daytime, especially because of the difficulty of seeing whether or not an intruder has a weapon…. Thus, the present law allowed the use of deadly force against intruding thieves from sundown to sunup, but not during the daylight. The property owner could still defend against theft in the daytime but could not use lethal force in the process. (p. 503)

I want to examine an alternative interpretation of this verse offered recently by James White on his show The Dividing Line:

So, you strike the guy and he’s dead. That’s it. But, [quoting Exod. 22:3] “if the sun has risen on him” so, in other words, if he survives – he’s knocked out cold -- but “the sun has risen on him, there will be bloodguiltiness on his account.” Now my assumption is that ...what people were saying is that … “well, no, if you can see him because it’s light out, then you can’t strike at him. In the dark it was one thing…” No, that’s not the point, because what does the rest of the verse say? “There will be bloodguiltiness on his account”... in other words, he committed a sin that has brought bloodguiltiness: he is a thief. “He shall surely make restitution. If he owns nothing, then he shall be sold for his theft.” Who’s the “his”? Who’s the “he”? It’s not the homeowner. It’s the thief. Because it says “he shall be sold for his theft.” So, there’s nothing here about the homeowner in trouble, at all, for doing anything. The point is, that if he lives, then there’s going to have to be dealing with his bloodguiltiness, he’s going to have to make restitution.

On Dr. White's interpretation, the Exod. 22 passage would allow a homeowner to kill a mere thief -- technically "burglar", since he was breaking in -- whether it was night or day. Thus, Dr. White opposes the common interpretation I established above by what seem to be two important differences:

1. He takes the second case (in verse 3) as referring to a thief who is not killed, but merely "knocked out", waking up after "the sun has risen".
2. He claims that the injured thief (not the homeowner) is the one to whom bloodguilt must be attributed in verse 3.

Er zijn twee grote problemen met de interpretatie van Dr. White:

1. De eerste vermelding van "bloedschuld" (vers 2) lijkt te verwijzen naar het ontbreken van de bloedschuld van de huiseigenaar. Een verwijzing naar een gebrek aan bloedschuld van de kant van een dode dief zou geen zin hebben vanuit een jurisprudentieperspectief (omdat het geen deel uitmaakt van de besluitvorming van een rechter). Echter, de postieve toeschrijving van bloedschuldigheid in vers 3, naar aanleiding van Dr. White, verwijst naar de dief, niet naar de huiseigenaar. In andere "verstrengelde" jurisprudentie als deze (Exod. 21:18-19, Exod. 21:20-21, Exod. 21:28-29, Deut. 22:23-26), stellen de parallelle gevallen belangrijke principes vast die de schuld of onschuld van een bepaalde persoon onderscheiden. In het geval van een dief/inbreker is er geen sprake van dat hij per definitie schuldig is: hij wordt letterlijk als "dief" bestempeld. Er is geen onderscheid in de gevallen die dit in twijfel trekken. In het algemeen is het onderscheid echter duidelijk: de huiseigenaar heeft bloedschuld als hij overdag doodt, maar niet als hij 's nachts doodt.
2. "Bloedschuld" wordt in de Bijbelse wet nergens toegeschreven aan louter eigendomsmisdaden (misdaden die nooit de doodstraf eisen). Het Hebreeuwse woord dat gebruikt wordt voor eigendomsmisdaden "schuld" is eerder asham (אָשַׁם): Lev. 6:4, Num. 5:6. Aan de andere kant wordt bloedschuld toegeschreven voor doodstraf misdaden zoals nalatige moord of moord: Deut. 22:8; Judg. 9:24.